MACHINA SAPIENS – wystawa festiwalu Przemiany

Sztuczna inteligencja w coraz większym stopniu wkracza w nasze życie. Powoli – lecz konsekwentnie – wnika w codzienność, zacieśniając relację człowieka z technologią. Dzieje się to jednak dyskretnie i większość z nas nie zdaje sobie sprawy ze skali zjawiska

Bardzo często wyuczone algorytmy i sieci neuronowe są istotnym wsparciem, zwłaszcza przy analizowaniu gigantycznych ilości danych, które generujemy i nad którymi nie jesteśmy już w stanie samodzielnie zapanować. Doskonale radzą sobie z wyszukiwaniem powtarzających się wzorów i zależności, co z sukcesem wykorzystuje się w diagnostyce medycznej. Coraz lepiej rozpoznają obrazy i ludzki język, zmniejszając tym samym dystans pomiędzy człowiekiem a technologią. Pewną nowością jest jednak fakt, że sztuczna inteligencja zaczyna pojawiać się w niezdobytych jak dotąd twierdzach człowieka, a więc tych obszarach życia, które do tej pory zarezerwowane były wyłącznie dla ludzi. Wystawa Machina Sapiens prezentuje różne oblicza sztucznej inteligencji. Przybliża połączenie organicznego z syntetycznym. Pokazuje jak rozumne maszyny łączą świat natury i technologii, kształtując nową rzeczywistość. Ekspozycja podzielona jest na trzy części – warstwy – nawiązując swym rozplanowaniem do struktury sieci neuronowej i powiązań pomiędzy jej poszczególnymi elementami.

Zaczynamy od podstaw. Dzięki filmom i aplikacjom poznajemy najważniejsze terminy, związane ze sztuczną inteligencją (np. algorytm, sieć neuronowa, widzenie maszynowe), a także zasady działania jej kluczowych narzędzi i mechanizmów.

Druga cześć wystawy dotyczy wpływu sztucznej inteligencji na życie społeczne. Składają się na nią projekty artystyczne, badawcze, biznesowe – już stosowane oraz czekające dopiero na wdrożenie. Możemy wysłuchać monologu algorytmu, a także sprawdzić, jak maszyny analizują dzieła sztuki i jak je tworzą. Odwiedzimy także symulowane biuro zatrudnienia, w którym ludzie poszukują pracy na rzecz maszyn.

Film Uninvited Guests grupy Superflux ukazuje codzienność starszego mężczyzny, obdarowanego przez dzieci zestawem inteligentnych przyrządów. Mają one wspierać zdrowy styl życia, dosyć szybko jednak stają się dużą uciążliwością.

Human Element Inc. autorstwa Philippa Schmitta i Stephana Bognera to symulowany serwis pracy, w którym człowiek mógłby znaleźć zatrudnienie i świadczyć usługi na rzecz świata cyfrowego. Wyselekcjonowani pracownicy pomagaliby komputerom w czynnościach, z którymi one wciąż nie radzą sobie najlepiej. Czy wyszkolone w taki sposób algorytmy w końcu zastąpiłyby tych, którzy je uczyli?

Projekt Davida Bowena flyAI obrazuje świat, w którym egzystencja istot żywych zależy od decyzji sztucznej inteligencji. Zamknięta w szklanym pojemniku kolonia much żyje pod stałym nadzorem kamery. Jeśli ich kondycja zostanie odpowiednio oceniona, system dostarczy do pojemnika wodę i substancje odżywcze. W przeciwnym wypadku muchy nie dostaną pożywienia.

Monolog algorytmu, stworzony przez Vladana Jolera (Shar Lab) i Katarzynę Szymielewicz (Fundacja Panoptykon) pokazuje sposoby wykorzystywania naszych danych przez facebooka. Jakie informacje są gromadzone? Które z nich to te najcenniejsze? W jaki sposób i po co są analizowane? Projekt uświadamia, że codziennie zostawiamy w sieci ogrom danych i pilnie śledzą nas całe armie algorytmów.

X degrees of separation to praca Mario Klingemanna, stworzona z wykorzystaniem techniki uczenia maszynowego. Możemy wybrać dwa dowolne obiekty artystyczne, a system wyszuka inne dzieła sztuki, tworząc sieć połączeń pomiędzy wyselekcjonowanymi pracami. W ten sposób sprawdzimy, jak „myśli” maszyna. Dodatkowym walorem tego projektu jest możliwość zapoznania się z ogromnym zbiorem dzieł sztuki, w większości całkowicie nieznanych.
Praca powstała na zlecenie Google Arts&Culture.

Computed Curation Philippa Schmitta to kolejny przykład wprowadzenia sztucznej inteligencji do świata sztuki. Sieć neuronowa zapoznała się z gigantyczną bazą zdjęć, a następnie porównując temat, kolorystykę i kompozycję każdego z nich, wybrała 207 fotografii i stworzyła z nich książkę fotograficzną.

Cubist Mirror Gene Kogana swoistym „lustrem”, które w czasie rzeczywistym przetwarza widzianą rzeczywistość i generuje jej kubistyczny obraz. Możemy się przekonać, że technologia pozwala nam obecnie dowolnie modyfikować realny obraz świata.

Beholder autorstwa Jakuba Koźniewskiego można określić mianem „odwróconego” dzieła sztuki. To nie my – ludzie – je podziwiamy i oceniamy, ale ono nas. Beholder patrzy na nas i wydaje opinię na temat naszych walorów estetycznych. Zaangażowane do tego zadania wyuczone algorytmy mogłyby nam się wydawać bardziej obiektywne niż ludzie, ale wcale tak nie jest. Każda wyszkolona maszyna odzwierciedla preferencje i uprzedzenia swojego autora. Tak naprawdę Beholder ocenia nas oczami swego twórcy i wartościuje według jego gustu.

Ostatnia, najgłębsza warstwa wystawy dotyczy naszej osobistej relacji z technologią i możliwości współdziałania z nią. Poznajemy program samodzielnie komponujący muzykę, opiekuńczego Woebota i maszynę czuwającą nad umierającymi.

AIVA, wykreowana przez zespół Pierre’a Barreau, to program samodzielnie komponujący muzykę. Kod „opanował” setki partytur wielkich mistrzów, na podstawie których tworzy całkowicie nowe utwory. Potrzebuje jedynie informacji, jaki charakter ma mieć kompozycja i z powodzeniem aranżuje melodie – głównie na potrzeby filmu i gier komputerowych.

Tandem Harshita Agrawala jest aplikacją, umożliwiającą tworzenie obrazów przy wsparciu sztucznej inteligencji. Robimy szkic, wybieramy charakter „dzieła” (radosny, smutny, fantastyczny lub szalony), a AI interpretuje rysunek, dopracowuje i kończy obraz.

Stworzony w zespole kierowanym przez Alison Darcy Woebot to wyspecjalizowany, spersonalizowany chatbot, czuwający nad nastrojem użytkownika. Zawsze wysłucha, zapyta o nastrój i samopoczucie. Im więcej z nim konwersujemy, tym lepiej nas zna i rozumie schematy zachowań. Raz na tydzień przygotowuje wykres nastroju i podpowiada co zrobić, by go poprawić. Był testowany na grupie osób w wieku 18-28 lat. Badania wykazały, że znacząco wpłynął na zmniejszenie lęków i depresji.

Wystawę zamyka End of Life Care Machine, autorstwa Dana Chena.To robot stworzony do opieki nad osobą umierającą. Maszyna rejestruje funkcjonowanie organizmu, komunikuje się z pacjentem i gładzi go po ręce, stwarzając poczucie bliskości.

Machina Sapiens będzie dostępna w ramach festiwalu Przemiany, 13 – 16 września, w Centrum Nauki Kopernik. Wstęp wolny.

Komentarze