CENTRUM NAUKI KOPERNIK. Święto Liczby Pi

3.14! Czternasty marca, czy liczba Pi (π)? Cokolwiek podpowiada Ci pierwsze skojarzenie, obie odpowiedzi są właściwe – 14 marca obchodzimy Światowy Dzień liczby Pi.

GWIAZDA PI

Liczba Pi to prawdziwa celebrytka ze świata matematyki. Jej liczni wielbiciele biją rekordy w zapamiętywaniu ilości miejsc „po przecinku”. Aktualnie mistrzem jest Akira Haraguchi, który podał ją z dokładnością do stu tysięcy miejsc.
Inni piszą wiersze na cześć swojej idolki:

„Raz w maju, w drugą niedzielę
Pi liczył cyfry pan Felek.
Pomnożył, wysumował,
Cyferki zanotował,
Ale ma ich niewiele…
”
(limeryk z miesięcznika Delta)
lub
„Pi r2, 2 Pi r
,
kwadrat nie zna takich gier
”
(jak śpiewali telewizyjni Przybysze z Matplanety)
wiersz o liczbie Pi stworzyła nawet Wisława Szymborska:
„Podziwu godna liczba Pi
trzy koma jeden cztery jeden.
Wszystkie jej dalsze cyfry też są początkowe
pięć dziewięć dwa, ponieważ nigdy się nie kończy.
Nie pozwala się objąć sześć pięć trzy pięć spojrzeniem,
osiem dziewięć obliczeniem,
siedem dziewięć wyobraźnią,
a nawet trzy dwa trzy osiem żartem, czyli porównaniem
cztery sześć do czegokolwiek
dwa sześć cztery trzy na świecie.(…)”

W ramach swojego programu popularyzacji matematyki wśród dziewczynek, aktorka (i dr matematyki) Danica McKellar zaśpiewała fragment liczby Pi do melodii z Dziadka do orzechów Piotra Czajkowskiego.

Pi można nie tylko zaśpiewać, ale także wykonać instrumentalnie. Wystarczy przypisać kolejne dźwięki gamy do cyfr od 1 do 9 i zagrać.
Liczba Pi występuje w filmach i książkach. W Pi Darrena Aronofskyego matematyk odnajduje wzór opisujący wszystkie zjawiska na świecie, a w powieści Kontakt Carla Sagana fragmenty liczby Pi pomagają zrozumieć sens istnienia Wszechświata.

CZYM JEST PI

Liczba Pi oznacza stosunek długości obwodu koła do długości jego średnicy.
Jako pierwszy oznaczył go grecką literą Pi brytyjski matematyk William Jones, który w 1706 roku napisał: „3,14159 = Pi”. Tym samym nadał liczbie imię. Posiada ona także drugie imię – Ludolfina, otrzymane na cześć Ludolpha van Ceulena. Obliczył on wartość liczby Pi do 35 miejsca po przecinku, a po śmierci na nagrobku wyryto mu Pi.
Choć została nazwana dopiero w XVIII wieku, ludolfinę można odnaleźć już w Starożytnym Egipcie. W piramidzie Cheopsa stosunek sumy dwóch boków podstawy do wysokości wynosi 3,1416 – to przecież przybliżenie Pi z dokładnością do czterech miejsc po przecinku. Nie wiadomo, czy to przypadek, czy celowe działanie dawnych naukowców.
Pod koniec XIX wieku brytyjski matematyk amator William Shanks obliczył wartość liczby Pi z dokładnością do 707 miejsc po przecinku. Zajęło mu to 15 lat! Niestety, naukowiec popełnił błąd na 528. miejscu. Pierwsze obliczenia komputerowe liczby Pi wykonał John von Neumann w 1949 r. Podczas 70 godzin komputer wygenerował 2037 cyfr po przecinku.
Rekord należy jednak do francuskiego informatyka Fabrica Bellarda, który w styczniu 2010 r. obliczył liczbę Pi do prawie 2,7 biliona miejsc po przecinku.
To się nazywa wielbiciel! Zwłaszcza, że z matematycznego punktu widzenia znajomość 47 miejsc po przecinku zupełnie wystarcza.

ŚWIĘTO PI

Dzień Pi po raz pierwszy obchodzono w 1988 r. w San Francisco, w centrum nauki Exploratorium. Święto cieszy się największą popularnością w Stanach Zjednoczonych, w związku z innym sposobem zapisu daty. W Europie piszemy 14.03.2017, a w Stanach – 3.14. Gdyby istniał 14 miesiąc roku, moglibyśmy – na europejskie potrzeby – zgłosić inną datę. W języku angielskim słowa pi oraz pie (ciasto, placek) mają zbliżoną wymowę, a placki często są okrągłe. Z tego powodu w Dniu Liczby Pi tradycyjnymi daniami są pizza i ciasta.

W Centrum Nauki Kopernik święto liczby Pi obchodzimy w planetarium. I to nie tylko
14 marca 17.30 –
Premiera pokazu
„Chaos i harmonia. Symfonia matematyki”
Daj się zaprosić do świata sztuki, tworzonego za pomocą algorytmów: wielościanów foremnych, figur płaskich, gromad galaktyk, niezwykłych struktur Wszechświata, symulacji teorii chaosu, cykloid i wstęg Newtona. Zanurz się we wnętrzu pięknych trójwymiarowych fraktali (aplikację do projektowania takich obrazów stworzył Krzysztof Marczak), bądź świadkiem spektakularnego zderzenia galaktyk i poczuj wielkie, ciężkie i lepkie krople spadające na głowę z wielkiego ekranu. „Chaos i harmonia” to propozycja nie tylko dla matematyków!

17, 24, 31 marca,
godz. 19.00 –
„Koncerty
pod gwiazdami:
Działanie na zbiorze nut”
Matematyka jest narzędziem wykorzystywanym przez artystów od setek lat! Słynnym przykładem była Musikalisches Würfelspiel, gra wymyślona przez Mozarta służąca do komponowania utworów na podstawie rzutu kośćmi. „Działania na zbiorze nut” to finezyjne połączenie muzyki i matematyki w wykonaniu pianisty Kuby Wesołowskiego.
Podczas koncertu będziemy eksplorować zarówno matematykę w muzyce, jak też w wizualizacjach. Na kopule planetarium zobaczymy obrazy stworzone przez dr. Lecha Nowickiego, dzięki autorskiej metodzie wizualizacji nierówności. Drugą ciekawostką matematyczną będą przeloty po trójwymiarowych fraktalach (przygotowane przez Jacka Mikulskiego przy wykorzystaniu programu napisanego przez polskiego programistę Krzysztofa Marczaka), tworzących monumentalne i tajemnicze struktury, które będziemy eksplorować.

Komentarze