ZDROWIE I URODA. Zmiany zachodzące w obrębie paznokci z wiekiem oraz fotostarzeniem
2017-09-22 10:16:45
Zmiany zachodzące w obrębie paznokci pojawiające się w wieku starszym są bardzo powszechne i stanowią ok. 10% wszystkich dolegliwości dermatologicznych.
Fizjologia starzejącego się paznokcia zależy w dużej mierze od nieprawidłowo funkcjonującego krążenia obwodowego (miażdżycy tętnic kończyn). Innym czynnikiem, który ma wpływ na jakość płytki paznokciowej jest promieniowanie UV (narażane są szczególnie paznokcie dłoni). Przez lata życia trudno także uniknąć urazów (mechanicznych), jak i związanych z infekcjami okolicy aparatu paznokciowego, chorobami skóry, chorobami układowymi oraz lekami stosowanymi w ich terapii. Pod wpływem działania wszystkich tych czynników obserwowane są wielokierunkowe zmiany.
W badaniach biochemicznych stwierdza się zaburzenia w składzie płytki paznokciowej. Obserwowany jest wzrost poziomu wapnia (w przeciwieństwie do obniżania jego poziomu w kościach – osteoporoza) oraz obniżanie zawartości żelaza. We wnikliwej ocenie histopatologicznej (pod mikroskopem) stwierdza się zmiany w budowie płytki paznokciowej.
Keratynacyty stają się większe i zawierają coraz więcej ciałek będących pozostałościami jąder komórkowych. W obrębie łożyska paznokcia naczynia stają się grubsze. Ukrwienie paznokcia zostaje zaburzone. Z wiekiem zmienia się tempo wzrostu płytki paznokciowej. Paznokcie rosną średnio 0,1 mm dziennie (paznokcie dłoni), 0,03 mm dziennie (paznokcie paluchów stopy). Obserwujemy miesięczny przyrost długości płytki paznokciowej to odpowiednio 3 mm i 1 mm. Wraz z wiekiem tempo wzrostu paznokci znacząco maleje. Pomiędzy 25 a 100-tnym rokiem życia paznokcie rosną wolniej.
Młode paznokcie są z reguły grubości 0,6 mm (mężczyźni) i 0,5 mm (kobiety). Grubsze są paznokcie paluchów, około 1,65 mm (mężczyźni), 1,4 mm (kobiety). Wraz z wiekiem grubość paznokci może się zwiększać, bądź pozostawać bez zmian.
Obserwowane są zmiany zabarwienia płytki paznokciowej. Paznokcie mogą stać się bledsze, jak i ciemniejsze. Ich kolor oscyluje pomiędzy białym (leukonychia), a żółtym, brązowym i szarym. W każdym przypadku stają się mniej przejrzystymi. Pojawiająca się leukonychia wynika z zaburzeń w obrębie macierzy oraz tkanki podpaznokciowej. Może się przejawiać całkowitym zajęciem płytki paznokciowej, częściowym punktowym, poprzecznym lub podłużnym. Tzw. pseudoleukonychia wiąże się z zakażeniem grzybiczym lub zaburzeniami w obrębie keratyny płytki paznokciowej. Zmienia się także kształt paznokci. Zwiększa się krzywizna poprzeczna płytki, przy jednoczesnym zmniejszeniu krzywizny podłużnej. Spłaszczenie płytki paznokciowej (platonychia), zwinięcie się płytki w rulonik (tzw. pincer nails). Prawidłowe młode paznokcie mają gładką powierzchnię. Wraz z wiekiem komórki macierzy paznokci oddzielają się wolniej w niejednolitym tempie, czego efektem jest podłużne pobruzdowanie płytki paznokciowej (onychorrhexis).
Często obserwowanymi zmianami są liczne Beau, paznokcie naparstkowa te (z wgłębieniami wielkości łepka od szpilki). Paznokcie mogą stawać się szorstkie (trachyonochia). Ulegają fragmentacji (np. w połowie), często pokrywają się wgłębieniami i rozpadlinami.
Zmiany w obrębie paznokci mogą być także spowodowane urazem, związanym z noszonym przez wiele lat nieprawidłowo noszonym obuwiem. Płytka paznokci może przerastać, formować podpaznokciowy róg, wrastać, ulegać zakrzywieniu na kształt szponów gryfa (onychogryphosis), mogą pojawiać się krwiaki podpaznokciowe oraz podpaznokciowe nadmierne rogowacenia.
Zmiany te mogą być poddawane operacji. Zabiegi te jednak nie przyniosą oczekiwanego skutku w przypadku kontynuacji noszenia niewygodnych (dla stóp) butów. Prawidłowa pielęgnacja stóp może przynieść bardzo dobre rezultaty. Powtarzające się mikrourazy prowadzą do hiperkerabzy. Ze względu na niską z reguły motywację posiadania pięknych stóp i dłoni w wieku starszym, ograniczenia zdrowotne (słaby wzrok, mniejsza sprawność ruchową). Pacjenci często podejmują działania pielęgnacyjne dopiero, gdy zmusza ich do tego ból. Należy z powagą podchodzić do wszystkich osób w wieku starszym, którzy korzystają z gabinetów podologicznych. Wykonywane zabiegi uchronią ich, bowiem przed wieloma niedogodnościami związanymi zarówno z fizjologią, jak i patologią starzenia się paznokci.