Aktywność fizyczna a astma oskrzelowa

Ruch i aktywność fizyczna są konieczne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Szczególnie ważna jest aktywność fizyczna u dzieci astmatycznych – powinny mieć lepszą kondycję i większą wydolność fizyczną niż ich zdrowi rówieśnicy. Rezerwa ta przyda im się w czasie napadu duszności

Obawa, że wysiłek fizyczny może prowokować zaostrzenie przebiegu choroby, zwykle powoduje ograniczenie aktywności ruchowej, niechęć dziecka do ćwiczeń i bardzo często, zwalnianie go z lekcji wychowania fizycznego. Tego typu ograniczenia są niejednokrotnie stwarzane przez rodziców prezentujących negatywną i pełną lęku postawę wobec aktywności fizycznej dziecka chorego na astmę.

Wysiłek, w zależności od czasu trwania, może powodować rozkurcz lub skurcz oskrzeli. Rozkurcz oskrzeli często występuje po wysiłku 1-2 minutowym. Wzmacnia go podawany wcześniej lek z grupy B2-mimetyków (np. Ventolin). Skurcz oskrzeli pojawia się po wysiłku dłuższym, 6-15 minutowym – może rozpocząć się w czasie ćwiczeń, najbardziej nasilony jest w 5-10 minucie odpoczynku.

U około 40% astmatyków w 4-6 godzin po ćwiczeniach występuje opóźniona faza reakcji powysiłkowej w postaci skurczu oskrzeli. Częstość występowania powysiłkowego skurczu oskrzeli zależy między innymi od stanu klinicznego, rodzaju wysiłku fizycznego, wielkości obciążenia i czasu jego trwania. Najbardziej astmogennym wysiłkiem jest bieg, najmniej pływanie.

U około 50% chorych powysiłkowy skurcz oskrzeli nie występuje, jeżeli przerwa pomiędzy kolejnymi wysiłkami jest krótsza niż 60 minut. Wynika z tego, że u części chorych wcześniejszy wysiłek może działać zapobiegawczo na skurcz oskrzeli wywołany następnym obciążeniem, ale tylko w określonym przedziale czasu.

Ćwiczenia fizyczne mogą być prowadzone w sposób bezpieczny, umożliwiający uniknięcie napadu duszności. Muszą być jednak spełnione pewne warunki dotyczące charakteru wysiłku, leków zabezpieczających i – przede wszystkim – kompetencji osób prowadzących tego typu zajęcia. Ćwiczenia muszą być dla dzieci atrakcyjne, wybierane przez nie dobrowolnie i dostosowane do ich możliwości fizycznych. Trzeba zrezygnować z biegów na rzecz pływania, narciarstwa, gimnastyki, kajakarstwa. Wskazana jest też jazda na rowerze. Dzieci, zwłaszcza uczulone na pyłki, powinny jednak unikać wysiłku fizycznego na świeżym powietrzu (szczególnie jazdy na rowerze) w okresie intensywnego pylenia roślin. Zajęcia nie powinny być też prowadzone w niesprzątanych salach gimnastycznych, na zakurzonych, długo składowanych materacach, na których mogą rozwijać się pleśnie.

Przed każdym wysiłkiem dziecka, u którego występuje duszność powysiłkowa, konieczne jest podanie kromoglikanu dwusodowego w formie wziewnej (Intal, Cromogen, Cromolin itp.), zaś bezpośrednio przed wysiłkiem leku z grupy B2-mimetyków (np. Salbutamol, Ventolin).
Każde ćwiczenie powinna poprzedzać 10-15 minutowa rozgrzewka z kontrolowaną w tym czasie przez dziecko tolerancją wysiłku. Właściwe zajęcia w formie gier i zabaw muszą być tak prowadzone, aby czas wysiłku nie przekraczał 3 minut, a okresy intensywniejszych ćwiczeń przeplatane były okresami wypoczynku, przede wszystkim w postaci zajęć o niewielkim stopniu obciążenia. Obciążenie wysiłkiem fizycznym powinno być stopniowane, a czas i charakter ćwiczeń uzależniony od możliwości dziecka.

Pamiętając o możliwości wystąpienia astmy powysiłkowej nie należy popadać w drugą skrajność zakazując dziecku wszelkiej aktywności fizycznej. Odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne są bardzo korzystne dla dziecka z astmą, poprawiają bowiem siłę mięśni oddechowych. Udowodniono, że dzieci z astmą regularnie ćwiczące fizycznie mają lepsze wyniki spirometrii. Aktywność fizyczna dziecka i kontakt z rówieśnikami na zajęciach wychowania fizycznego są też bardzo ważne w prawidłowym rozwoju psycho-społecznym, ponieważ dają choremu dziecku bardzo potrzebny, pełny kontakt z grupą rówieśników!

W galerii mistrzów olimpijskich (np. w pływaniu lub w skoku wzwyż) można znaleźć sportowców, którzy chorowali, lub wręcz cały czas chorują na astmę. Podejmując aktywność fizyczną dziecko, rodzice i nauczyciele muszą jedynie pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

1) Należy unikać sportów wymagających długotrwałego wysiłku na otwartym powietrzu, takich jak: biegi długodystansowe, biegi narciarskie, hokej, łyżwiarstwo, kolarstwo, piłka nożna
2) Za najbardziej wskazane uważa się pływanie oraz dyscypliny wymagające jedynie krótkotrwałego wysiłku takie jak skoki wzwyż i w dal, siatkówka, rzuty – oszczepem, młotem itp.
3) Do sportu należy dziecko przygotowywać stopniowo – zacząć od poprawy ogólnej kondycji poprzez spacery; ćwiczenia zawsze powinna poprzedzać kilkuminutowa rozgrzewka
4) Przed planowanym wysiłkiem często wskazane jest podanie leków dobranych przez lekarza, jako leki zapobiegające powysiłkowym napadom astmy.
5) Nauczyciele lub trenerzy dziecka muszą być poinformowani o chorobie dziecka i możliwych powikłaniach, a dziecko zawsze powinno mieć przy sobie leki do zastosowania na wypadek nieoczekiwanego zaostrzenia choroby.

Komentarze