ZE SMAKIEM. Jarzębina… Zdrowe i piękne korale jesieni

Celtyccy druidzi wierzyli w cudowną moc tego świętego drzewa. Miało ono chronić domostwa i odpędzać złe duchy. Germanie, gałązki jarzębinowe umieszczali na dachach domów wierząc, że ochroną dom przed piorunami. Słowianie, wychodząc o zmroku z domu, wkładali owoce jarzębiny za pas, aby te chroniły ich od złego. Do dziś w wierzeniach ludowych przetrwało przekonanie, że jarzębina posadzona przed domem przyniesie domownikom szczęście i miłość. Można wierzyć, można nie wierzyć, jedno jest pewne, że to piękne drzewo przyniesie nam zdrowie, urodę i będzie ozdobą dla domu

Jadwiga Wołynik
j.wolynik@tio.com.pl

Surowcem leczniczym jest kwiat i owoc. Kwiaty zbieramy na początku kwitnienia, suszymy (w 30˚C) w całości a następnie ocieramy kwiatki z szypułek. Owoce w celach leczniczych zbieramy na początku września, kiedy tylko uzyskają ciemnoczerwone ubarwienie. Suszymy je początkowo w temperaturze 30 stopni a następnie w 40-45. Do celów spożywczych owoce zbieramy po pierwszych przymrozkach, jak tylko wytracą swą naturalną goryczkę. Zerwane wcześniej  można zamrozić albo blanszować. Nie można używać owoców surowych, zawierają trujący kwas parasorbinowy, który rozkłada się pod wpływem temperatury niskiej (mrożenie) i wysokiej (suszenie). Kwas nie jest toksyczny, ale wywołuje gwałtowne reakcje organizmu w postaci biegunki i wymiotów.

Jarzębina uzupełnia niedobory witamin: C, P, E, K. Zawiera karetonoidy, garbniki, pektyny, sacharozę i glukozę. Jarzębina wspiera organizm podczas infekcji układu moczowego, chorobach nerek, przewlekłych nieżytach przewodu pokarmowego, schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego, żylakach odbytu i chronicznych biegunkach. Polecana jest jako lek wielowitaminowy w awitaminozach.

Jak używać tego cennego owocu dla zdrowia? Odwary z 1 łyżki rozdrobnionych owoców na 1 szklankę wody pijemy po 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie. W przerwach picia innych ziół takich jak: pokrzywa, skrzyp, babka, mniszek, majeranek, lipa. Kwiaty mają podobne właściwości jak owoce, ale dodatkowo łagodzą dolegliwości menstruacyjne. Mają właściwości przeciwwysiękowe i przeciwalergiczne, polecane są przy zapaleniu spojówek i przy zmęczonych oczach, w formie okładu. Można stosować odwar na zasadzie toniku, przemywać twarz, jeśli mamy cerę naczynkową lub trądzik różowaty. Spożywanie naparu zapobiega procesowi odwapnienia kości. Jedną łyżkę wysuszonych kwiatów zalewamy 200 ml wrzącej wody i odstawiamy na 25 min pod przykryciem. Przecedzamy i pijemy. W przypadku choroby infekcyjnej pijemy 3 razy dziennie po 1/2 szklanki.
W kuchni owoców jarzębiny używamy do wyrobu nalewek, soków, konfitur, galaretek, dżemów, wódek.

JARZĘBINÓWKA

Kilogram przemrożonej jarzębiny myjemy, osuszamy, podpiekamy w piekarniku na blaszce. Wsypujemy do słoja. Dodajemy 1/2 kg dobrego miodu. Wyciskamy sok z 1 cytryny i wszystko zalewamy litrem wódki 45%. Zamykamy i odstawiamy na 3 tygodnie w ciepłe miejsce. Zlewamy nalewkę, odciskamy owoce, mieszamy płyny. Filtrujemy. Rozlewamy do butelek. Przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu. Jeśli komuś brak cierpliwości do filtrowania, może ten etap pominąć i zlać wyklarowaną nalewkę, jak resztki owoców opadną na dno butelek.

KAPUSTA KISZONA Z JARZĘBINĄ

2 kg poszatkowanej kapusty, 25 dag zmrożonej jarzębiny, 2-3 jabłek, najlepiej Reneta, 4 łyżki soli kamiennej kłodawskiej, 3 marchewki. Kapustę mieszamy z solą w kamiennym lub emaliowanym garnku, odciskamy nadmiar soku. Ucieramy jabłka i marchewkę na tarce o grubych oczkach. Przekładamy warstwę kapusty, warstwą jabłkowo – marchewkową i jarzębiną. Wszystko ubijamy i obciążamy talerzykiem. Garnek trzymamy w ciepłym pomieszczeniu, co jakiś czas przebijamy kapustę do dna drewnianym patykiem. Po 5 dniach przekładamy do słoików, ubijamy. Zakręcamy. Pasteryzujemy 15 min. Wynosimy do chłodnego, ciemnego pomieszczenia. Tak sporządzona kapusta ma wyjątkowy smak i walory zdrowotne. Wzmaga proces przemiany materii, jest idealnym składnikiem diety odchudzającej, reguluje też poziom cukru we krwi.

DŻEM Z JARZĘBINY I JABŁEK

Owoce jarzębiny odgoryczamy, zamrażając je przez kilka dni szczelnie zamknięte. Na 1 kg owoców bierzemy 1 kg jabłek. Jabłka myjemy, obieramy, usuwamy gniazdka nasienne, kroimy na ósemki. Z 1 kg cukru i ¼ wody przygotowujemy syrop. Na wrzący syrop wrzucamy jabłka i jarzębinę i smażymy wolno aż do „przezroczystości”. Gorący dżem wkładamy do gorących twistów, zamykamy i odwracamy do góry dnem do ostygnięcia. Nieraz część jarzębiny się przeciera lub miksuje w młynko-mikserze, ale zostawia się część owoców całych, dla urody przetworu. Taki dżem można podawać nie tylko do pieczywa i deserów, ale także do mięsa pieczonego, na przykład do drobiu lub cielęciny.

PRZECIER Z JARZĘBINY

Owoce jarzębiny przebieramy, płuczemy i odgoryczamy. Po rozmrożeniu odsączamy, wrzucamy do rondla, zalewamy możliwie najmniejszą ilością wrzącej wody i rozgotowujemy. Uważamy, żeby się nie przypaliły! Gorące przecieramy przez sito. A teraz z tego przecieru można robić różne rzeczy. Na przykład sam przecier można osłodzić do smaku (lub nie) przełożyć do butelek lub słoików i pasteryzować przez 20 minut. Albo można przecier z dodatkiem cukru i ewentualnie innych owoców, wysmażyć na dżemy, powidła czy marmolady. Zawsze należy gorący przetwór wkładać do gorących słoików do pełna, natychmiast zamykać i odwracać do góry dnem do ostygnięcia. W taki sam sposób możemy zrobić przecier z głogu, berberysu czy rokitnika.

KONFITURA Z JARZĘBINY

1 kg owoców jarzębiny zalewamy w garnku wrzątkiem, zagotowujemy i odcedzamy. Ponownie zalewamy wrzącą wodą, zagotowujemy, odcedzamy i powtarzamy tak jeszcze raz. Gotujemy oddzielnie syrop z 1/2 kg cukru i 1/2 litra wody, wrzucamy jarzębinę, podgrzewamy 15 minut, aż stanie się szklista. Gorącą konfiturę przekładamy do słoików i zakręcamy.
J.W.

Komentarze