ZDROWIE I URODA. Brak ruchu i jego skutki…

Potrzeba ruchu jest naturalną częścią życia człowieka. Jednak na przestrzeni ostatnich lat w społeczeństwie zaczął dominować tzw. siedzący tryb życia, co doprowadziło do zjawiska postępującej hipokinezji, czyli niedostatecznej ilości ruchu w stosunku do zapotrzebowania organizmu

Hipokinezja, czyli bezczynność ruchowa, jest zjawiskiem negatywnym dla zdrowia psychicznego człowieka. Przekłada się to bezpośrednio na jego funkcjonowanie w społeczeństwie. Dynamiczny rozwój techniki, nadmiar informacji dostępny w licznych środkach przekazu oraz zmniejszenie aktywności fizycznej, powodują zbyt małe obciążanie układu ruchowego człowieka. Prowadzi to do wielu zaburzeń organizmu ludzkiego w obrębie układów: sercowo-naczyniowego, trawiennego, autonomicznego, psychonerwowego. Brak obciążania układu ruchowego człowieka sprzyja między innymi osteoporozie, otyłości, cukrzycy, chorobom sercowo-naczyniowym, a także osłabia regenerację jego organizmu.

Według Światowej Organizacji Zdrowia hipokinezja, jako jeden z czynników chorób cywilizacyjnych, może być pośrednio przyczyną zgonów wśród ludzi, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. Zjawisko to w równym stopniu dotyczy człowieka starszego, w średnim wieku, jak również dzieci i młodzieży.
Mała ilość ruchu człowieka ma istotny wpływ na jego układ sercowo – naczyniowy, co prowadzi do zmniejszenia objętości serca. Częstotliwość pracy serca wzrasta zarówno po wysiłku jak i w spoczynku. Zmniejszona objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca wymusza intensywniejszą pracę tego mięśnia, co zwiększa ryzyko chorób serca. Czas, który jest potrzebny organizmowi ludzkiemu na powrót do stanu sprzed zmęczenia, wydłuża się. Dochodzi do spadku objętości płynów ustrojowych: krwi, hemoglobiny, płynu pozakomórkowego.

Na skutek zmniejszenia aktywności fizycznej człowieka zauważalne są zaburzenia ze strony jego układu nerwowego. Na pierwszy plan wysuwają się zaburzenia czucia głębokiego (proprioreceptywnego). Dochodzi do zaburzeń postrzegania ułożenia ciała ludzkiego i jego części w przestrzeni oraz względem siebie. Powstaje przez to wiele problemów związanych z równowagą, koordynacją ruchową, wykonywaniem ruchów dobrowolnych. Zaburzony zostaje automatyzm współdziałania kończyn, zostają osłabione czynności motoryczne, które są bodźcami niezbędnymi przy chodzeniu.
Brak ruchu człowieka może być również pośrednio skutkiem zaburzeń ostrości widzenia. Przykładem tego typu dysfunkcji organizmu ludzkiego jest zbyt długie przebywanie przy komputerze, co wiąże się z ograniczeniem obserwowanej przestrzeni. Dzięki temu mogą pojawić się trudności w rozpoznaniu, np. położenia danych przedmiotów względem siebie, ich konfiguracji, czy analiza ich formy. Osłabieniu ulega także długotrwała pamięć wzrokowa, gdyż słaby wzrok nie dostarcza bodźców dodatkowych (np. podczas czytania), przez co do mózgu przestają docierać nowe impulsy.

Hipokinezja ma wpływ na układ kostno-stawowy oraz mięśnie szkieletowe organizmu ludzkiego. Czynność mięśni, szczególnie kończyn dolnych, które odpowiedzialne są za lokomocję i postawę ciała, jest osłabiona na skutek zaburzenia pracy układu nerwowego. Brak ruchu prowadzi do zmian czynnościowych i strukturalnych w komórkach mięśniowych. Masa i siła mięśniowa ulega obniżeniu, zaczynają powstawać przykurcze mięśni, więzadeł, torebek stawowych, tkanek miękkich, powstają zrosty kostne, co wiąże się z zaburzeniem i obniżeniem ruchomości w stawach. Kości i chrząstki są słabiej odżywione, ze względu na brak prawidłowego ruchu w stawach oraz prawidłowych sił nacisku, dzięki czemu istnieje większe ryzyko uszkodzeń stawów. Przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach bez dostępu dostatecznej ilości promieni słonecznych wpływa na niedobór witaminy D w organizmie. Niska zawartość tej witaminy w ustroju ludzkim może prowadzić do rozwoju osteoporozy, która stwarza niebezpieczeństwo upadków i złamań.
Hipokinezja zmniejsza zapotrzebowanie na tlen przez układy organizmu ludzkiego, pojawiają się trudności z wymianą gazową. Obniżeniu ulega wentylacja oraz pojemność życiowa płuc, częstość oddechów, siła skurczów przepony, mięśni oddechowych (międzyżebrowych i brzucha). Ruchomość klatki piersiowej ulega ograniczeniu na skutek mniejszej sprężystości tkanki płucnej oraz sztywności.
Niska aktywność fizyczna człowieka powoduje spowolnienie metabolizmu organizmu, następuje coraz większa skłonność do otyłości. Tkanka tłuszczowa zaczyna magazynować nadmierną ilość węglowodanów, spada wrażliwość na insulinę, co doprowadza do podwyższonych wartości cukru we krwi. Wpływa to na rozwój cukrzycy, nadciśnienia oraz zmian miażdżycowych u człowieka. Zaburzona jest gospodarka tłuszczami: wzrasta cholesterol LDL mający duży wpływ na rozwój miażdżycy. a obniżeniu ulega cholesterol HDL. Siedzący tryb życia człowieka osłabia jego trawienie i perystaltykę jelit, co powoduje, że ma większą skłonność do zaparć i tworzenia się przepuklin.

Wysiłek fizyczny lub jego brak ma wpływ na wiele mechanizmów w organizmie człowieka, może zmniejszyć bądź zwiększyć ryzyko wystąpienia szeregu chorób nowotworowych (raka piersi, jelita grubego, gruczołu krokowego). Brak ruchu oddziałuje na układ odpornościowy, powoduje spadek odporności organizmu ludzkiego.
Aktywność ruchowa jest czynnikiem wpływającym na poprawę funkcjonowania organizmu człowieka. Jest podstawą do osiągnięcia optymalnego poziomu sprawności fizycznej i wydolności, wpływa na poprawę zdrowia oraz wszechstronny rozwój osobowości. Ruch czyni człowieka zdrowszym i sprawniejszym fizycznie oraz psychicznie. Aktywność fizyczna jest podstawą zdrowego stylu życia, jest ściśle związana z pozostałymi czynnikami tworzącymi ten styl np: odżywianiem, snem, kontrolą masy ciała, umiejętnością radzenia sobie ze stresem.

Ruszajmy się! To nie boli.

mgr Joanna
Zablocka-Leonowicz (fizjoterapeuta)

Komentarze