ZE SMAKIEM. Przed nami jesień…

Październik w naszej tradycji i kulturze był zawsze miesiącem dostatku, zabaw i zawierania związków małżeńskich. Młodzi, którzy w tym miesiącu ślubowali, przez całe życie mieli doświadczać szczęścia i dostatku. Podczas wesel raczono się darami od matki Ziemi, których to wczesną jesienią, było pod dostatkiem. Stodoły pełne siana i zbóż dawały radość i gwarantowały obfitość chleba zimą

Jadwiga Wołynik
j.wolynik@tio.com.pl

Każde zaślubiny i weselisko miało specjalny, okazjonalny świąteczny chleb-kołacz. Pieczony był w wieczór panieński, czyli dzień przed zaślubinami. Często był ozdabiany figurkami ptaszków, kwiatów i liści, cudeńkami robionymi ręcznie z chlebowego ciasta, przez wprawne ręce gospodyń. Zawinięty w białą lnianą serwetę kołacz, przenoszono  do komory, gdzie czekał aż do uroczystego wniesienia podczas ślubu. Zaszczyt wniesienia weselnego chleba miała starościna, uroczystego dzielenia  wśród weselników dokonywał zaś drużba, a wszystko to działo się przy wspólnym śpiewaniu i skocznej muzyce.
Październik to też czas ostatnich prac w ogrodzie, pod koniec miesiąca sadzimy drzewka owocowe, krzewy iglaste i róże. Zrywamy też ostatnie jabłka, owoce dzikiej róży, tarniny, głogu, kasztanów, żołędzi, orzechów. Zbieramy też  ostatnie zioła, zwłaszcza te, których właściwości ukryte są w korzeniu (np: chrzan, łopian, żywokost, mlecz). Domowa spiżarnia bez takiej przyprawy jak chrzan nie będzie kompletna. Kuchnia staropolska zalecała wręcz obowiązkowo używanie tego cennego korzenia. Po pierwsze pomaga on zwalczać drobnoustroje, po drugie to naturalny antybiotyk, a po trzecie wzmaga trawienie i poprawia smak tłustych mięs. Ponadto uodparnia organizm na zimowe infekcje oraz jest bogaty w witaminę C. Zapobiega wchłanianiu toksyn przez jelita i likwiduje złą florę bakteryjną. Posiada związki siarki o działaniu dezynfekującym.
CHRZAN Z ĆWIKŁĄ
● 50 dag świeżo utartych
korzeni chrzanu,
● 3 kg buraczków ćwikłowych
(polecam te mniejsze,
są bardziej delikatne w smaku),
● 4 do 6 łyżek soku z cytryny.
● 1 do 2 łyżeczek soli,
w zależności od upodobań,
● 1 łyżeczka przypraw, mielony
kminek z pieprzem ziołowym,
● 2 łyżki miodu,
● 4 łyżki dobrej oliwy.

Mieszamy w garnku utarte na drobnej tarce, obrane, wcześniej upieczone w „mundurkach” buraczki. Można ugotować, ale pieczone mają zdecydowanie lepszy smak. Dodajemy starty chrzan, przyprawy, miód, sok i sól. Gorące wkładamy do słoiczków, zalewamy odrobiną oliwy. Pasteryzujemy 10 min od momentu zawrzenia wody. Przechowujemy w zimnym i ciemnym miejscu.
SOS CHRZANOWY
NA ZIMNO DO MIĘS
● 1 łyżka utartego chrzanu
(najlepszy naturalnie ostry
sprzedawany jest
na targowiskach)
● 5 łyżek śmietany
● 3 łyżki wywaru z warzyw
● sok z cytryny
● sól, cukier do smaku

Utarty chrzan, śmietanę i wywar mieszamy razem i do smaku dodajemy soku z cytryny, soli i cukru. Sos podajemy na zimno do gorących mięs. ten sam sos można przyrządzić na gorąco, zwiększając ilość wywaru i zagotowując go z odrobiną mąki dla zagęszczenia.
SOS CHRZANOWY Z JABŁKIEM
● 1 łyżka utartego chrzanu
● 1 szklanka jogurtu
● 2 średnie jabłka
● 1 białko jajka ugotowanego
na twardo
● sól, cukier, sok z cytryny

Jabłka myjemy, obieramy ze skórki, ucieramy na drobnej tarce, skrapiając sokiem z cytryny by nie zmieniły koloru, mieszamy je z jogurtem i chrzanem. Dodajemy bardzo drobno posiekane białko. Przyprawiamy sokiem, solą i cukrem. Podajemy do mięs (schabu i karkówki pieczonych) oraz ryb.

J.W.

Komentarze