JUŻ WIOSNA

Przedwczoraj o 11.29 rozpoczęła się astronomiczna wiosna! Jej początek wyznacza moment, kiedy Słońce przechodzi przez punkt Barana i jego promienie padają prostopadle na równik. Dzisiejszy dzień trwać będzie już ponad 12 godzin.

Jak znaleźć za niebie punkt Barana? Nie należy szukać go w konstelacji o tej nazwie. Choć znajdował się tam ok. 2 tysięcy lat temu, na skutek precesji osi obrotu Ziemi przesunął się po ekliptyce i obecnie znajduje się w gwiazdozbiorze Ryb, a za kilkaset lat trafi do gwiazdozbioru Wodnika.
Na wiosennym niebie możemy już wypatrywać konstelacji przedstawiających Raka, Lwa oraz Pannę. W Pannie znajdziemy jasnego Jowisza, dla którego warunki obserwacji są coraz lepsze.
Tegoroczna wiosna trwać będzie prawie 93 dni – o 3 dni dłużej niż zima.

Genetyczny sygnalizator wiosny

Dzięki genowi o nazwie PIF4, rośliny wyczuwają nadejście wiosny. Gen ten pobudzany jest przez rosnące temperatury i odpowiada za kwitnienie. Jego analiza pomaga stworzyć nowe odmiany roślin, odpornych na zmiany klimatyczne. Innym sposobem rozpoznawania pór roku przez rośliny jest ocena długości dnia.
Jakie rośliny uważamy za orędowniczki wiosny? Oczywiście przebiśniegi, krokusy i kwitnące gałązki leszczyny (bazie). W lesie kwitną także przylaszczki czy zawilce oraz drzewa – wiązy i topole. W koronach sosen otwierają się szyszki.
Wczesna wiosna to doskonały moment na pobieranie soków z drzew.
Kiedy drzewo nie ma jeszcze liści, potrzebuje wody, by mogły się one rozwinąć z pączków. Wtedy roślina uruchamia aktywny mechanizm pobierania wody z podłoża. W pniu gromadzi się dużo odżywczego soku, wzbogaconego solami mineralnymi oraz związkami organicznymi, zgromadzonymi w drzewie jeszcze jesienią.
Soki najczęściej pobiera się z klonów (powstaje z nich syrop klonowy) oraz z brzóz (tzw. oskołę).

Anthill in a forest

Wiosenny śpiew

Wiosenne ożywienie panuje również w świecie zwierząt. Co rano budzi nas ptasi śpiew, z każdym dniem coraz bardziej różnorodny. Trwają wielkie powroty ptaków, które odleciały od na zimę. Jako pierwsze przylatują żurawie, skowronki i czajki, następnie rudziki, drozdy i bociany.
Życie zaczyna budzić się także w stawach, bajorach i jeziorach. Przedstawicieli planktonu nie zobaczymy wprawdzie gołym okiem, ale wystarczy poobserwować pod mikroskopem kroplę wody z naturalnego zbiornika by przekonać się, jak ruchliwe są teraz rozwielitki, widłonogi czy oczliki. Wiosnę czują także owady. Z zimowej hibernacji budzą się mrówki, muchy, pszczoły i osy. W lasach pojawiają się wybudzone niedźwiedzie i borsuki.
Większość zwierząt przystępuje do godów. Wczesną wiosną na świat przychodzą młode dziki – nazywane ze względu na wygląd pasiakami oraz zające – te urodzone w marcu to tzw. marczaki.

Snowdrops green grass in the spring from close range macro selective focus

Dłuższe dni

W najbliższy weekend zmieniamy czas na letni. Dokładnie w nocy z soboty na niedzielę 25/26 marca, o godzinie 2.00 należy przestawimy zegarki o godzinę do przodu – czyli na 3.00. Oznacza to, że będziemy spać o godzinę krócej. Za to wcześniej będzie się robić widno i dzień trwać będzie dłużej.
Stosowanie czasu letniego ma umożliwić bardziej efektywne wykorzystanie światła słonecznego (dziennego). Latem czas lokalny przesuwany jest o godzinę do przodu w stosunku do czasu geograficznego, dzięki czemu zachód słońca następuje godzinę później.
O potrzebie wprowadzania zmian czasu jako pierwszy mówił Benjamin Franklin. Czas letni wprowadzono jednak w  Niemczech w 1916 roku. Od tamtej pory pomysł ten przyjęty został w wielu innych krajach. W Polsce zmiany czasu z zimowego na letni i z letniego na zimowy były wprowadzane i odwoływane kilkakrotnie. Dopiero od 1983 r. funkcjonują nieprzerwanie. Zwyczajowo czas zimowy wprowadzany jest w październiku, natomiast letni w marcu. Zmianę czasu stosuje 79 krajów, przy czym w niektórych z nich zmiany dotyczą tylko wybranych części, np. w Stanach Zjednoczonych. Łącznie dotyczą one ponad miliarda ludzi na całym świecie. Znacznie więcej, bo aż 159 krajów, nie stosuje w ogóle zmiany czasu, w tym Chiny oraz Indie. W Europie zmiany czasu dotyczą większości państw z wyjątkiem Islandii oraz Rosji.

CNK

Komentarze